Οι γατοφίλοι έχουν επιλέξει να ζουν με τις γάτες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η ύπαρξή τους με συντροφεύει, με προστατεύει από επιβλαβή έντομα και μου προσφέρει αστείες και αγαπημένες στιγμές. Οι παροιμίες και οι ρήσεις παγιδεύουν μέσα τους έναν κώδικα από την παρατήρηση των γατών μας. Στην Ελλάδα, σε πολλές περιπτώσεις, αυτοί οι φράσεις αντλούν από την παλαιά και ευρεία παράδοσή μας. Ας δούμε τι νοήματα πηγάζουν από τα γατοειδή και από που προέκυψαν.
“Η περιέργεια σκότωσε τη γάτα” είναι μια παροιμία που συναντάται σε πολλές γλώσσες, όπως ελληνικά και αγγλικά (Curiosity killed the cat). Φαίνεται ότι εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον 16ο αιώνα σε δύο θεατρικά έργα, στην “Every Man in His Humour” το 1598 του Μπεν Τζόνσον, και στη Σαιξπηρική τραγωδία “Much Ado About Nothing” το 1599, με την αρχική μορφή “care will kill/care killed a cat”. Η λέξη “care” εδώ έχει την έννοια της “ανησυχίας”. Η παροιμία μας δίδασκε ότι η περιέργεια, όταν ξεπερνά τα όρια, μπορεί να είναι επικίνδυνη. Οι γάτες είναι γνωστές για την αψεγάδιαστη περιέργεια και τον τρόπο με τον οποίο εξερευνούν τον κόσμο που τις περιβάλλει. Όσο γατοκρατού μπορεί να γίνει η γάτα στο σπίτι, χώνεται παντού και μπορεί να προκαλέσει χαμό. Παρόλα αυτά, η περιέργειά τους είναι η απόδειξη ότι δίνουν σημασία σε ό,τι κάνουν και θέλουν να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο
“Όταν λείπει η γάτα, χορεύουν τα ποντίκια” είναι μια παροιμία που περιγράφει την κατάσταση όπου δεν υπάρχει έλεγχος ή επιβλέψη από κάποιον ανώτερο, γίνεται αταξία και όλοι κάνουν ό,τι θέλουν. Δεν απαιτείται εξήγηση για την προέλευσή της. Οι γάτες ιστορικά χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των ποντικιών που κατέστρεφαν τις σοδειές και μετέφεραν ασθένειες. Αυτή ήταν η βασική αιτία που ώθησε την ανθρώπινη κοινωνία να ζήσει σε συνεργασία με αυτά τα άγρια ζώα
“Όσο πατάει η γάτα” χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάτι που συμβαίνει ελάχιστα, ανεπαίσθητα, χωρίς να το παρατηρείς. Μας έρχεται στο μυαλό η εικόνα της γάτας που περπατάει με ευκινησία και προσοχή, αφήνοντας μόνο την άκρη των δαχτύλων της να ακουμπήσουν το έδαφος. Η γάτα γνωρίζει πώς να κινείται με χάρη και να προσφέρει το μεγαλύτερο βάρος στα μπροστινά της πόδια. Έτσι, φαίνεται σαν να ακουμπάει το έδαφος απαλά και σχεδόν αόρατα
“Ούτε γάτα ούτε ζημιά” χρησιμοποιείται όταν μια δύσκολη κατάσταση τακτοποιείται χωρίς σοβαρές συνέπειες, όταν γλιτώνουμε εύκολα ή όταν θέλουμε να καθησυχάσουμε κάποιον για ένα λάθος που έκανε. Η φράση βασίζεται στο γεγονός ότι οι γάτες έχουν την τάση να προκαλούν ζημιές σε εσωτερικούς χώρους. Έτσι, όταν δεν υπάρχουν γάτες, δεν υπάρχουν και ζημιές. Φυσικά, ως γατόφιλοι, γνωρίζουμε ότι αυτό δεν ισχύει πάντοτε!
“Τη’ φαγε η γάτα τη γλώσσα” είναι μια παροιμία που χρησιμοποιείται ειρωνικά για να περιγράψει την άβολη σιωπή που ακολουθεί όταν κάποιος δεν ξέρει τι να απαντήσει. Χρησιμοποιείται και στα αγγλικά (Cat got your tongue?) και υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευσή της. Μια θεωρία λέει ότι η λέξη “cat” δεν αναφέρεται στις αγαπημένες μας αιλουροειδείς, αλλά στο “cat o’nine tails”, ένα μαστίγιο που χρησιμοποιούνταν για την ποινή ναυτικών. Μια άλλη θεωρία, αρκετά αποτρόπαια, λέει ότι κατά τον Μεσαίωνα, κόβανε τις γλώσσες των ανυπότακτων και τις ταΐζαν σε γάτες.
“Σαν τον σκύλο με τη γάτα” χρησιμοποιείται για να περιγράψει δύο ανθρώπους που διατηρούν συνεχείς διαφωνίες και συγκρούσεις. Πρόκειται για μια παροιμία με προφανή προέλευση, καθώς οι γάτες και οι σκύλοι θεωρούνται τα δύο δημοφιλέστερα κατοικίδια ζώα. Ιστορικά, αναπαρίσταναν δύο αντίθετους πόλους, που δεν μπορούσαν να συμβιώσουν. Ωστόσο, η παροιμία αυτή δεν αντιπροσωπεύει όλες τις περιπτώσεις, καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις σκύλων και γατών που είναι φίλοι και συνεργάτες
Οι παροιμίες με γάτες αποτελούν μία μικρή γεύση από τον μαγικό κόσμο που μοιραζόμαστε με τα αγαπημένα μας γατοπαρέα. Αυτά τα γλυκά και περίεργα πλάσματα έχουν πολλά μαθήματα να μας διδάξουν και οι παροιμίες μεταφέρουν πολύ από αυτή τη σοφία. Επιτρέψτε στη γάτα να σας καθοδηγήσει στα μυστήρια της καθημερινής ζωής και να σας εμπνεύσει να ανακαλύψετε τις δικές σας παροιμίες με αυτά τα μοναδικά πλάσματα.
Πηγή
